Persephone’s granaatappel

Hoofdstuk 2
Een uitgebreide analyse van de diepere betekenissen

In het eerste hoofdstuk hebben we gezien dat, ten tijden van de oude Grieken, de tocht naar de onderwereld - de ontdekkingsreis naar het onderbewustzijn - niet langer meer werd gezien als een wreed lot met fatale afloop. Toch is nog veel van het onbewuste onbekend en daarom gaan we nu een kijkje nemen in de keuken van ons brein.
Een mens functioneert in het leven van alledag door actief gebruik te maken van zijn waakbewustzijn. Al kent iedereen ook van die momenten waarop je aardappelen staat te schillen en opeens beseft dat je het klusje ongemerkt hebt gedaan, terwijl je ondertussen met je gedachten ergens anders was. Dit betreft een soort tussenvorm van waakbewustzijn en het onbewuste.
Ons onderbewustzijn is opgebouwd uit diverse lagen. Het meest bekend is het persoonlijk onbewuste. Hier zitten onder meer onze persoonlijke herinneringen, ons defensieapparaat en het verdringingsmechanisme, opgeslagen van al die zaken die we liever in onze schaduw verborgen willen houden. Daaronder zit het collectieve onbewuste waar de inhoud van ons áller bewustzijn is opgeslagen. Hier komen wij niet direct mee in contact, maar door middel van onze dromen, sprookjes, kunst, religies en mythen etc. Hieronder zitten nog een paar elkaar overlappende lagen waar vrijwel niets over bekend is.
Dat de mens nagenoeg niets van die onderliggende bewustzijnslagen af weet komt omdat een gewoon mens daar niets heeft te zoeken. Op enkele diep depressieve mensen na zijn gekken en mystici de enigen die er mee in aanraking kunnen komen. Nu vormen deze mensen een te verwaarlozen minderheid en nog minder van hen bezitten de gave om er iets zinnigs over te zeggen, of te schrijven.
Je zou over deze lagen kunnen zeggen dat ze het moeras van de waanzin vormen. Zo ontoegankelijk dat alleen mystici er veilig doorheen kunnen waden. Deze vormen een aparte categorie daar zij hun zaakjes, op de bovenliggende lagen, eerst op orde hebben gebracht. Hetgeen een grote zeldzaamheid is. Aangezien zoveel diepgang álles vergt van iemand. Dat moet ook wel, want alleen iemand die zijn kleine 'ik' heeft weten te ontstijgen mag uit de levensbron drinken.

Als we teruggaan naar de mythe van Inanna's tocht door de onderwereld zou men kunnen zeggen dat zij niet voor niets een godin was met een voorbeeldfunctie. Ze ging de tocht niet uit eigenbelang: zij wilde haar zuster uit de put halen. Dat wil zeggen weer boven water brengen. Weg uit die duistere, collectieve waterwereld vol emoties, waar geen licht - waakbewustzijn/individualiteit - bestaat.
In het verhaal symboliseerde Inanna het leven in de dagelijkse realiteit van het waakbewustzijn. Pas nadat zij door de poorten naar beneden begon af te dalen kwam ze in aanraking met diepere bewustzijnslagen. Vergeet niet dat de godin zeven poorten moest openen.
Heel beeldend is het gegeven dat zij in het schemergebied nog samen met haar metgezellen kon gaan, maar dat die stuk voor stuk moesten afhaken, en naar de dageraad terugsnellen, naarmate de tocht dieper ging en meer offers eisten.
In feite kunnen alleen de bovenste lagen - het persoonlijk- en het collectieve onbewuste - met anderen worden gedeeld. In de mythe werd de trap naar beneden niet voor niets steeds smaller en het zicht steeds minder. De tocht naar nog dieper gelegen lagen kan bestempeld worden als de reis door dat gedeelte van de onderwereld waar het duo Pluto en Persephone resideren. De plek waar niemand meer een hand voor ogen kan zien en steeds meer aardse flauwe kul moet worden achterlaten.
Op dit niveau aangekomen voldoet het beeld van een trap naar beneden niet langer. Dat beeld impliceert dat er nog steeds iemand is die zelf actie onderneemt. Op deze diepte is het ego echter aan de vrije val begonnen waarin iemands kleine 'ik' oplost, zodat er iets beters voor de in de plaats kan komen. In de volksmond spreekt men over falling in love. Waarmee gezegd wil zijn dat de liefde pas kan verschijnen als het ego oplost.
Liefde betekent overgave aan iets dat groter is dan het 'ik'. Deze grootheid kan iemand tot diep in zijn ziel raken en waar dat gebeurt zal álles wijken. Liefde kan grote offers vragen, zoals iedereen zal beamen die het brandende vuur van een roeping heeft voelen branden. Liefde lijkt iemand eerst kwetsbaar en klein te maken. Maar waar ijdelheid en begeerten verdwijnen begint de zoete vrucht van de inspiratie - de goddelijke vonk - tot bloei te komen en hart en ziel in vuur en vlam te zetten.
Alleen moeten er soms, voordat de liefde zoet kan zijn, eerst bergen worden verzet, of pijnlijke afdalingen tot een goed einde worden gebracht. Inanna moest op de bodem van de put De grote plaats beneden zo ootmoedig zijn geworden dat zij in staat zou zijn om haar grootste levensles te leren. Hetgeen werd gesymboliseerd door de ontmoeting met Eresighkal, haar onbekende zuster. Die na de brute afsplitsing, uit pure wanhoop, verwerd tot de bloeddorstige oerheks. In de mythe moest de godin haar nobele missie zelfs met de eigen dood bekopen. Waarmee werd aangegeven dat er helemaal niets van haar oude 'ik' mocht overblijven. Het offer moest totaal zijn om een verrijzenis mogelijk te maken.
Gelukkig maar, dat de mens voor zijn persoonlijke groei is aangewezen op de inhoud van zijn waakbewustzijn en de bovenste twee lagen van het onderbewuste. Wij kunnen wel veel opsteken van mythen en sprookjes, en niet te vergeten onze dromen, maar nauwelijks iets van hetgeen zich op die diepere lagen afspeelt. Nu zijn mensen, uit pure zelfbescherming, ook huiverig  voor alles wat zich onder de oppervlakte bevindt. Meestal is er een dramatische aanleiding nodig om wat meer diepgang te bewerkstelligen. Pas als iemand zich over iets ellendig begint te voelen, en daar in het waakbewustzijn geen oplossing voor kan vinden, zal hij noodgedwongen op zoek gaan naar minder oppervlakkige oplossingen, of antwoorden.

De mens is het zich meestal niet bewust, maar ons bewustzijn bestaat uit een alles omvattend projectiescherm. Wij bezien werkelijk álles, zowel onszelf, als het leven om ons heen, door af te stemmen op dat scherm en op die manier projecteren wij heel wat af. Eigenlijk is dit besef totaal nieuw voor de westerse mens. In het oosten was men allang bekend met dit mechanisme. Zelfs de wijzen van duizenden jaren geleden wezen de mensen er toen al op dat zij in een wereld van maya leefden. Een wereld vol illusies waarin men alleen subjectieve werkelijkheden kent.
Dit hardnekkige mechanisme is er de oorzaak van dat mensen maar al te gemakkelijk geneigd zijn om de oorzaak van hun ellende op andermans bordje te schuiven. Wij zijn immers doodsbenauwd voor hetgeen in onze schaduw huist. Dit komt omdat men van oudsher heeft geleerd dat daar het slechte zit. Laten we het er voorlopig maar op houden dat de splitsing tussen goed en kwaad ons eigenlijk bang voor onszelf heeft gemaakt. Iedereen wil wel de lieve fee zijn, maar niet de heks!
De tragiek hiervan is dat de angst voor onszelf de mensheid behoorlijk in de problemen heeft gebracht. Mensen die niet beschikken over voldoende introspectie en relativeringsvermogen, gaan er namelijk zonder meer vanuit dat zijzelf lelieblank zijn en dat er met hun niks mis is. Dit soort mensen is overtuigd van het eigen gelijk en bij hen is altijd de ander schuldig. Dat leidt niet alleen in de persoonlijke levenssfeer tot problemen. Er ontstaan vetes en oorlogen door!
Nu komen de meeste onder ons wel op eigen kracht uit hun problematiek. Door schade en schande hebben wij geleerd dat we echt niet altijd het gelijk aan onze kant hebben en vaak compromissen moeten sluiten. Deze worden, in de regel, met ons volle verstand afgehandeld op de laag van ons waakbewustzijn. Dit wordt anders als het om echt ernstige zaken gaat, zoals bijvoorbeeld bij rouwverwerking het geval is.
Rouw kan gaan om een verkeerde partnerkeuze, of een verkeerde baan. Noem maar op. Meestal valt dat nog wel te hanteren, maar bij zoiets vreselijks als de rouw om een kind, of een geliefde, kan het voorkomen dat iemand in contact komt met onverwacht, duistere kanten in zichzelf.
Heftige emoties zoals verdriet, verlatensheidsangst, wanhoop én de boosheid om het verraad van de dood kunnen zelfs zo onverteerbaar zijn dat iemand zelf geen idee meer heeft hoe hij nog ooit uit zijn rouwproces, of depressie, kan komen. In die fase komt iemand op het terrein van Pluto/Persephone en zal hij, of zij, moeten leren dat hetgeen in het duister zit niet op voorhand iets slechts is waar hij bang voor hoeft zijn.
Bij dit proces kan een therapeut behulpzaam zijn om de ontstane chaos te relativeren en iemand vertrouwd te maken met de duistere kantjes van het bestaan. Dat is nodig omdat iemand alleen ná de verwerking van zijn rouwproces, een stukje wijzer geworden, weer naar de oppervlakte van het leven zal kunnen terugkeren.
Nu speelt dit proces zich meestal nog net af op de, tot nu toe, bekende lagen van het waakbewustzijn en onbewuste. Maar, door een speling van het lot kunnen sommige mensen nog dieper wegzakken.
Waar het de gek betreft wordt het dan echt een stuk moeilijker om zo iemand nog te kunnen helpen en uit zijn put te trekken. Zeg maar, dat wij nog niet goed hebben geleerd om de taal te spreken die bij deze lagen hoort. Er is daar ook niet zoveel taal aanwezig, omdat deze lagen werden gevormd in een dusdanig vroege fase van onze bewustzijnsontwikkeling dat de mens indertijd nog nauwelijks over een taallijn beschikte. Daarom komen hier meestal klanken, kleuren en vormen vandaan. Het is dan ook opvallend dat gekken zich vaak wel kunnen uiten op een wijze die bij deze lagen past.
Dit is ook de oorzaak waarom veel gestoorde mensen, ondanks hun handicap, wel in staat zijn om schitterende dingen te maken. Denk maar eens aan de interessante kunstuitingen van mensen met het syndroom van Down. 
Deze mensen hebben ernstige problemen met hun zelfbewustzijn, omdat ze niet over een gezond centrum beschikken. Dat maakt ze vaak angstig en gek. Daar tegenover staat dan wel dat zij vaak spontaan zijn, omdat ze niet gehinderd worden door een sterk ontwikkeld ego. Zeg maar, in bepaalde opzichten zichzelf niet in de weg zitten. Waardoor ze zich makkelijker kunnen uiten op het gebied van kleur, klank, dans en vorm. Meestal zijn dat wel primitieve vormen, maar altijd zijn ze oorspronkelijk en daarom levendig. Hoewel ook gezegd moet zijn dat sommigen van hen echte ras-imitators kunnen zijn. (Het was de psychiater Gustav Jung die ons hierop attent maakte. Hij was een intelligent en getalenteerd mens die ooit zelf door een proces van gekte ging en gelukkig wel daarover kon schrijven)

De tweede, uiterst kleine, groep die iets van de onderliggende lagen af weet zijn mystici (In wezen was Jung ook een mysticus) welke op enig moment in contact kwamen met de gekte in, en buiten, zichzelf. Maar daar niet voor terugschrokken, omdat zij in de kern wél gezond waren. Deze zeldzame, witte raven gaan door een bewustwordingsproces waar erg veel zelfverloochening bij komt kijken, omdat hun tocht dwars door het moeras van de waanzin voert.
Deze mystici ondergaan, in volle bewustzijn, Inanna's tocht. De reis naar De grote plaats beneden waarbij men steeds meer flauwe kul moet afleggen om uiteindelijk, op de bodem van de put, met de essentie van het leven in contact te kunnen komen. Welke wordt gesymboliseerd als de oerbron met het zuivere water dat als levenselixer voor lichaam en geest dient.
Echter, voordat iemand tot de oerbron kan worden toegelaten zal hij nog één ultieme beproeving moeten ondergaan. Voorbij Pluto en Persephone, in het hart van de onderwereld, huist namelijk de oerheks en laat nu uitgerekend deze dame de heilige bron beschermen! 
De schitterende symboliek van dit gegeven gaan we zo meteen uitdiepen. Eerst lijkt het me goed om te vertellen dat alle mystici die, in het belang van de mensheid, zover moesten afdalen, ons hebben meegedeeld dat het moment waarop zij op de bodem van de put bereikten, het moment was waarop ze met de kern van het bestaan in contact kwamen. Ieder op eigen wijze hebben zij gezegd dat, op het moment van hun diepste lijden en grootste zelfverloochening, zomaar uit het niets, opeens dat bevrijdende inzicht was waarin alle duisternis oploste. Alle depressie, alle waanzin, alle strijd en wanhoop, álles veranderde gedurende een fractie van een seconde in zijn tegendeel.
Als namelijk het moment rijp is waarop alle tegendelen in elkaar vallen en het heilige huwelijk der tegenstellingen wordt voltrokken, is dit het grote ogenblik waarop er een kernfusie in ons brein plaatsvindt waardoor een totaal nieuw bewustzijnsniveau wordt bereikt.
Het is bijna onmogelijk om ons hier een voorstelling van te maken. Al valt het proces beter te begrijpen als we het tillen naar bewustzijnslagen die ons beter bekend zijn.
Denk aan de uitvinder die jarenlang heeft zitten zwoegen op een bepaalde formule. Ook al is hij steeds in zichzelf blijven geloven, toch was hij vaak de wanhoop nabij, omdat de oplossing hem steeds ontglipte. Op zijn niveau was dit ook een vorm van de strijd met de oerheks. Hij moest namelijk eerst aan zichzelf voorbij gaan voordat hij de ultieme helderheid kon bereiken.
Een ander voorbeeld, waar we allemaal wel eens mee te maken krijgen, is zo'n vervelend moment waarop je met iemand over iemand anders staat te praten en opeens niet meer op diens naam kan komen. Terwijl je precies weet hoe de persoon er uitziet en nog vijf minuten tevoren de bewuste naam wel wist. Is het niet irritant om je suf te piekeren en te merken dat het maar niet wil lukken? Pas uren later, als het helemaal niet meer nodig is, schiet zo'n naam dan opeens weer terug in het geheugen. Kennelijk hebben wij onszelf dan, op de een of andere manier, geforceerd en zat dat vermaledijde ego ons in de weg.
Probeerden wij niet uit alle macht de bewuste naam te scoren?
Ook dit is een vorm van het gevecht met de wil, oftewel met de oerheks, die ons ervan weerhoudt de bron, in dit geval het gezochte woord, te bereiken.
Op ieder kernpunt, en op ieder niveau, van ons bestaan kunnen we dus in conflict komen met de dame. Waar we haar ook treffen, in 1ste instantie, zal de confrontatie altijd een bron van frustraties teweeg brengen en immer weer zullen het lessen blijken te zijn in het loslaten van uitgerekend die zaken waarin we ons hebben vastgebeten, of aan vastklampen.

Tegenwoordig experimenteren veel mensen met bewustzijnsverruimende middelen. Ten onrechte veronderstelt men wel eens dat drugs zoals L.S.D. mensen in contact kunnen brengen met álle onderliggende lagen. Iedereen die wel eens zo'n trip heeft gemaakt is verbluft over de hoeveelheid van psychedelische beelden waarin men zichzelf bijkans kan verliezen. Soms kan men gedurende zo'n trip een overstijgend gevoel van grootsheid en liefde ervaren, maar even zo vaak is er sprake van een slechte trip; die heel beangstigend kan zijn en in het ergste geval iemand zelfs waanzinnig kan maken. Toch gaan deze ervaringen nooit dieper dan uitstapjes door ons collectieve sprookjesboek. Al hebben de trippers zelf het gevoel dat ze tot op de bodem zijn gegaan.
In het land der blinden is nu eenmaal alleen eenoog koning!
In therapeutisch opzicht kan zo'n trip nuttig zijn, omdat het iemand in contact kan brengen met zijn diepst verborgen trauma's. Inderdaad kan iemand tijdens zo'n sessie wel eens spoken elimineren die het leven tot een hel maken. Zo werkte wijlen professor Jan Bastiaans met L.S.D bij mensen met een zwaar oorlogstrauma. Mensen die getroffen werden door dit soort indrukwekkende traumata zijn, door de alles overweldigende ervaring, en de grote schaal waarop de catastrofes plaats vonden, zowel op de persoonlijke laag als op de collectieve laag geraakt. Daar kan een paardenmiddel als L.S.D functioneel bij zijn en verlichting brengen.
Dit ligt anders voor de tripper die uit pure nieuwsgierigheid ook wel eens wat wil uitproberen. Zulke mensen vertellen heel vaak dat zij, onder invloed van een of ander middel, ervan overtuigd waren geweldige dingen te maken. Als ze de creaties dan de volgende dag terugzagen bleek het niks bijzonders te zijn.
De bewustzijnsverruiming van een chemisch pilletje, of paddestoeltje is nu eenmaal niet gebaseerd op een natuurlijk bereikt hoger bewustzijn en stelt eigenlijk niets voor. In ieder geval is het een illusie om te denken dat iemand onder invloed van drugs een instant staat van verlichting kan bereiken. Zo iemand is niet, door schade en schande, aan zijn kleine 'ik' ontstegen. Hij heeft er, in de verste verte, geen benul van wat de confrontatie met de oerheks, die de zuivere bron bewaakt, in werkelijkheid inhoudt.

In de astrologie wordt de oerheks soms Lilith genoemd. In de christelijke mythe van het scheppingsverhaal was Lilith de vrouw waar Adam eerst zijn zinnen op had gezet, maar waar hij niets mee kon aanvangen omdat zij veel te vrijgevochten voor hem was. Op dat ene appeltje na voldeed de meer serviele Eva beter aan de wensen van haar heergemaal. Dit is een van de zeer summiere aanwijzingen die de bijbel geeft voor het tijdperk van de oermoeders. De vrouwen die nog niet ondergeschikt waren gemaakt aan de man.
Op zich is dat niet vreemd. Met alle consequenties van dien, zoals behoorlijk wat geschiedvervalsing, werd de bijbel geschreven gedurende de lange periode waarin de grote omkering van het matriarchaat naar het patriarchaat in volle heftigheid was losgebroken.
De bijbel is een boek met veel schone en tijdloze wijsheden, maar het is wel een product waarin het mannelijk verstandsdenken werd opgevoerd als de enige bron van wijsheid.
Neem het fenomeen van de christelijke duivel. Een mannelijk wezen met trekjes die vooral worden toegeschreven aan vileine en slechte vrouwen: de Lilith's, zogezegd!
Het zogenaamde eten van de boom van kennis zette het hele subject/object denken in gang. Deze omslag bracht met zich mee, dat het vanaf die tijd zaak werd om het goede te behouden en het slechte af te zweren en daar hoorde natuurlijk nieuwe symbolen bij. Zoals Cherubijnen en Serafijnen. Wijze, zij het mannelijke engelen. En dan had je natuurlijk de machtige, gevallen engel Lucifer. De geslepen Satan. De dynamiek van deze boodschap was totaal anders dan indertijd uit de mythe van Inanna en Ereschigal naar voren kwam.
Inanna werd, uit pure onwetendheid, door haar duistere zuster verslonden. Dat was een uiterst dramatische gebeurtenis, maar hierdoor zou de godin wel transformeren tot het voedsel waarmee Ereschigal zichzelf kon bevruchten. Een bevruchting die het mogelijk maakte dat vele vertakkingen later Pluto kon worden geboren. De zoon waarin het bloed van beider zusters stroomde.
De god van de duisternis was weliswaar officieel een kind van het duister, maar hij completeerde zichzelf weer door een huwelijk te sluiten met een dochter van de dageraad. Dit vertelt iets over de uiteindelijke verzoening tussen goed en kwaad. In de mythe van Pluto en Persephone zitten schone beloften verscholen. Waarvan, naast het opheffen van de tegenstellingen, vooral veel toekomstmuziek zit op het gebied van de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw.
Dit zijn kwaliteiten waar de christelijke duivel niet aan kan tippen. In feite is dat maar een scharminkel van inferieure kwaliteit. Inderdaad een product dat we beter kwijt dan rijk kunnen zijn. Het is overigens typerend voor de Joods/christelijke cultuur, en alle spin-offs daarvan, zoals het Protestantisme en de Islam, dat het duizenden jaren lang in staat is geweest de positie van de man op een voetstuk te plaatsen. Zelfs in het verlichte westen was de vrouw, tot voor kort, nog gehoorzaamheid en onderdanigheid aan haar man schuldig. Pas onder invloed van de twee wereldoorlogen zou de vrouw eindelijk de kracht vinden om zich aan de mannelijke doctrine beginnen te ontworstelen.
O, wat heeft de castratieangst van de man voor Lillithachtige wezens er onvoorstelbaar diep ingehakt. Is het overigens niet curieus dat de emancipatie van de vrouw uitgerekend van de grond begon te komen vlak voor de ontdekking van Pluto. Zijn ontdekking, in 1930, ging indertijd met veel tromgeroffel gepaard. De gelijktijdige terugkeer van Persephone naar de dageraad verliep daarentegen een stuk subtieler en viel daardoor niet meteen in het oog. Heden ten dagen rijst haar ster echter snel.
Wat dit betreft is het interessant dat men in de astrologie het fenomeen van De Zwarte Maan ook wel aanduidt met de naam Lilith. Al wordt momenteel overwegend het begrip van De Zwarte Maan gebruikt.
Dit is het punt in een horoscoop waaronder iemands hoogste vermogen verscholen gaat: de diamant. Dat men deze schat pas na veel ellende en wanhoop zal kunnen bereiken moge duidelijk zijn. Gelukkig maar, dat lang niet iedere horoscoop door de Zwarte Maan wordt geactiveerd. Dit was bv. wel het geval bij Vincent van Gogh en iedereen weet dat zijn leven niet bepaald makkelijk is geweest.
In Door het oog zullen we bij de bespreking van de horoscoop van Pim Fortuyn het principe van de Zwarte Maan verder uitdiepen. In zijn horoscoop stond zij namelijk dermate prominent dat het ons behulpzaam kan zijn om een goed inzicht in het functioneren van dit fenomeen te krijgen.
Zo kan ik alvast verklappen dat de Zwarte Maan hem behoorlijk in de tang had zitten en heel vaak aan het elastiek liet bungelen. Iedere keer als hij bijna zijn doel bereikt leek te hebben werd de man terug naar af gedirigeerd. Vrijwel tot zijn allerlaatste snik heeft zij hem dwarsgezeten. Uit zijn horoscoop blijkt echter dat Fortuyn in zijn stervensuur wel degelijk toegang tot zijn zuivere bron werd verleend. Dat is heel bijzonder, maar niet alleen dat! Het laat tevens iets van een totaal andere orde zien. Namelijk dat de schatten die zichtbaar worden als men in contact komt met de oerbron van een dermate grote kracht zijn, dat we niet spreken over schatten uit onze materiële werkelijkheid. Deze natuurkrachten zijn zo ongelofelijk sterk dat de natuur er strikt op toeziet dat ze niet in handen kunnen vallen van lieden die nog niet tot volle wasdom zijn gekomen.
Mensenkinderen, die nog door hun ego beheerst worden zouden – onvolwassen en hebberig als deze lieden zijn – de schatten uit de oerbron altijd voor de verkeerde doeleinden gebruiken. Dat Fortuyn, in zijn allerlaatste momenten, wel tot volle wasdom kwam zegt zeker iets over de diepgang van zijn leven.
Daarentegen zal de horoscoop van Adolf Hitler verbluffend duidelijk laten zien waarom hém geen doorgang werd verleend. De reis door de onderwereld heeft nu eenmaal geen begeerlijk einddoel in zicht, daar men juist voorbij alle wensen en verwachtingen zal moeten gaan.

Om tot volle wasdom te komen, en een diamant vol stralende wijsheid te kunnen worden, zullen eerst alle onvolwassen stukjes moeten worden bewerkt, afgeslepen en worden gepolijst. Vandaar dat het ook heel zelden is dat iemand zich geroepen voelt vrijwillig deze tocht te gaan. Laat staan bereid te zijn de niet geringe prijs te betalen die bestaat uit een lange periode van rijping en afzien van aards succes en waardigheid. Iets waartoe, in tegenstelling tot Fortuyn, de bezeten en uiterst plutonische Adolf Hitler beslist niet toe in staat was. Na een paar pseudo-mystieke ervaringen dacht die van zichzelf dat hij een groot mysticus was. Maar, zoals uit zijn horoscoopbespreking zal blijken, was dit typisch een man die wel de klok had horen luiden, maar niet wist waar de klepel hing. Een uiterst explosief gegeven, daar dit de allergevaarlijkste mensen ter wereld oplevert. 
Als iemand eenmaal tot zijn tocht heeft besloten mag hij nooit meer omkijken. Als hij, net zoals Inanna's metgezellen, van het duister weg zou willen vluchten zou hij nooit tot een doorvorste rijping kunnen komen. Integendeel hij zou zichzelf krankzinnig maken.
Wel, herr Hitler was hier een dramatisch voorbeeld van. De man was zo bang voor zijn eigen duisternis dat hij uit pure doodsangst een levend standbeeld voor zichzelf oprichtte. Een standbeeld dat zo overbelicht was dat, gedurende vele jaren, zijn schaduw onzichtbaar kon blijven.

Dit weerspiegelt heel helder het verschil tussen de gek en de mysticus. Een waanzinnige zoals Hitler er een was, kan heel goed de schijn van genialiteit, zelfs van heiligheid wekken. Zo iemand kan op bepaalde vlakken ook zeer intelligent zijn, maar door gebrek aan wezenlijke introspectie zal hij blijven steken in zijn groeiproces. Zo iemand wordt dan wel volwassen, maar kan nooit tot de volle wasdom komen die nodig is om werkelijke diepgang te bereiken. Vroeger of later zal zijn ware geestesgesteldheid naar buiten breken en die zal altijd ontwrichtend voor de mensheid blijken te zijn. Dit in tegenstelling tot de mysticus, die zijn schaduw wel degelijk doorgrond heeft, en wiens leven daarom tot heil der mensheid zal uitgroeien. Uiteindelijk zou het Hitlers ondergang worden dat hij zich niet bewust was van de natuurwet die dicteert dat zodra de aspirant mysticus de eerste poort achter zich dichttrekt onherroepelijk the point of no return wordt gepasseerd. Vanaf dát moment zijn namelijk alleen nog de grote Pluto/Persephone thema’s van kracht. Zijnde ‘alles of niets’ en ‘nu of nooit’. En garanties op succes worden tijdens, het verblijf in de onderwereld, niet afgegeven. Integendeel! Naarmate de duisternis toeneemt zullen wanhoop en vertwijfeling eerst ongenadig hard toeslaan.
Als men dit hoort zou men bij het archetype waar Pluto voor staat een naam verwachten als hij die vernietigt, of hij die elimineert toch is de oorspronkelijke betekenis van zijn naam hij die rijkdom schenkt.
Hades betekent het soort rijkdom dat zichtbaar wordt aan hen die ogen hebben ontwikkeld die één met het duister zijn geworden. Toen de planeet Pluto in 1930 werd ontdekt, was hij de laatste van de nieuwe planeten en het is beslist geen toeval dat dit ook hetzelfde moment was waarop de plutonische Hitler aan zijn opmars begon én de mens het Plutonium ontdekte.
Plutonium is dé aangewezen metafoor die ons leert hoe gevaarlijk het is als schatten uit het duister in handen komen van onvolwassen lieden. Het is een zegen waar het helend wordt aangewend voor hen die ziek zijn en een vloek wanneer het als vernietigingswapen wordt gebruikt. Het spul bezit het vermogen om zowel te splijten als te helen.
Met de ontdekking van de grote atoomsplijtzwam heeft de heer van het duister ons meedogenloos laten kennismaken met de onverbiddelijke kracht van het sterkste wapen dat de moderne mens in handen heeft gekregen.
Op niet mis te verstane wijze heeft Pluto daarmee zijn visitekaartje afgeleverd en ons erop gewezen dat de mensheid op een definitief kruispunt in de evolutie is beland. Wij zijn inmiddels zo geslepen dat wij de aarde in één klap kunnen vernietigen. We kunnen onze kennis echter ook aanwenden om de inmiddels vreselijk vervuilde aarde te louteren. Al kan dit alleen als wij zowel individueel, als collectief, de verantwoording op ons nemen om letterlijk en figuurlijk tot op de bodem te durven gaan. Immers alleen dáár kan de zuivere bron gevonden worden die het helende water omhoog kan brengen.
Ieder op eigen wijze hebben de mystici, die de tocht naar beneden wisten te volbrengen, het helende water omhoog gebracht. Hierdoor transformeerden zij tot echte heelmeesters.
Maar al waren ze wijs, zachtzinnig waren ze nimmer! Daar zij, vanaf het moment van hun loutering, Pluto's meest gevreesde wapen gingen gebruiken. Het lemmet dat hen feilloos in staat stelde de meest rotte plekken uit ons bestaan weg te snijden.
Een van de grote kenmerken van een wijze, die gedronken heeft van de zuivere bron, is het gegeven dat hij zijn gave nooit primair zal aanwenden voor eigen gewin, maar altijd zal proberen de wereld wakker te schudden en deelgenoot te maken van zijn bewustzijnssprong. Dat de tragiek van zo iemand er uit bestaat dat hij meestal niet goed wordt begrepen, omdat hij zijn tijd vooruit is, is een ander verhaal.(Dit mechanisme komt uitgebreid aan de orde in het het laatste, derde boekje van dit drieluik: Het mysterie van het grote Niets.)
In dit schrijven gaat het primair over de invloed die het grote liefdespaar Pluto en Persephone, ook heden ten dagen, nog op ons heeft. En daar is het laatste woord nog niet over gezegd!
Het moge zo langzamerhand duidelijk worden dat de heer en de vrouwe van de onderwereld excelleren op de grens van leven en dood. Het breekpunt waarop zij hun meest waardevolle schat verborgen houden.
De grootste rijkdom die de mens geschonken kan worden moet toch echt de bewustwording worden genoemd van de ontdekking dat er niet zoiets als dood bestaat. Daar ál dat is, het leven zelve is! Het leven dat zich golvend, en immer van vorm veranderend, voortbeweegt en dat in zijn essentie niet vernietigd kán worden.
Alle mystici hebben gezegd dat als het keerpunt wordt bereikt - het punt dat ze in het Boeddhisme het TAO noemen, of de grote leegte - men ervaart dat onze levensenergie bestaat uit één compacte, oneindige massa. En er is maar één zo’n massa, één zo’n natuurkracht die alles omvattend is en hierdoor ondeelbaar: de liefde!
Een mysticus vreest daarom geen dood. Al zal hij, net als ieder ander mens, een broertje dood hebben aan lijden en fysiek verval.
Ondanks de afschuwwekkende vernietigingskracht die Pluto tot zijn beschikking heeft roept hij ons op om op de bodem van de put - die nog steeds zo moeilijk valt te bereiken - het zoete geheim van de liefde te ontsluieren. En als dát geen rijkdom is dan weet ik het niet meer!
Het probleem is echter dat de grote godsdiensten verhinderd hebben dat wij, gewone mensenkinderen, zelfstandig de zuivere bron kunnen bereiken. Hierdoor leven wij eigenlijk maar op halve kracht en heel diep in onszelf weten we dat. Geen wonder dat onze frustratie om dit gemis maar al te gemakkelijk omslaat in onvervalste haat!

Tot nu aan toe hebben we het voornamelijk gehad over de minikosmos in ons eigen brein. Tijd om even stil te staan bij een ander facet van het plutonische archetype. In de natuurkunde vertegenwoordigt Pluto het gedeelte dat met de allerkleinste deeltjes te maken heeft. Zelfs met de meest snelle, de bouwsteentjes van de atomen, de Tachyonen. Dit impliceert dat het mysterie van ‘leven en dood’ tevens het mysterie van ‘tijd en ruimte’ is.
Het is nog niet eens zó lang geleden dat men in de wereld van de kernfysica ontdekte dat hoe sneller de beweging van een object gaat, analoog daaraan de tijd wordt ingedrukt, terwijl de tijd, daarentegen, wordt uitgerekt naarmate een beweging zich vertraagt.
Gelukkig hoeven we geen bollebozen te zijn om dit fenomeen te herkennen. Iedereen kent wel van die momenten waarop men helemaal in vervoering is. Op zulke momenten is iemand zich van geen tijd bewust en zegt men achteraf verbaasd, het leek wel alsof de tijd voorbij vloog. Omgekeerd kent iedereen ook momenten waarop men zich stierlijk verveelt, omdat men maar moet wachten, wachten en nog eens wachten. Dan lijkt het wel alsof de tijd wordt uitgerekt en er geen eind aankomt. Pluto symboliseert hierin het proces van verijling en verdichting.
Verijling als energie of materie transformeert en oplost.
Verdichting als de duisternis zo onontkoombaar zwaar wordt dat een mens zichzelf erin verliest.
Een van de grote openbaringen van deze tijd is het gegeven dat fysici tot de ontdekking zijn gekomen dat zélfs de wijze waarop een beweging wordt geobserveerd al een verandering teweeg brengt. Men zegt daarover wel eens dat een vlinder die klapwiekt in Beijing in staat is een orkaan te veroorzaken aan de kust van Amerika. Waarmee we opeens midden in de paradox van de relativiteit zitten.
Door zijn vermogen om volledig objectief te kunnen (toe)schouwen is het de mysticus gegeven om te zien, hoe zelfs de meest subtiele verandering het leven, tot in zijn diepste kern, beïnvloedt. Al is dit een eye-opener die alleen goed kon worden begrepen door grootheden als Boeddha of Jezus, omdat zij ook het allerlaatste stukje van de tocht zijn gegaan.
De allerlaatste beproeving is namelijk absoluut dodelijk voor het ego en kan alleen volbracht door iemand die volledig aan zichzelf voorbij is gegaan. Een offer waartoe alleen een hopeloos verliefde dwaas in staat is.
Waarmee natuurlijk niet de puberale heftigheid van een love zieke puber wordt bedoeld. Die zoekt alleen de bevestiging van zichzelf in de ogen van de ander. Niet dat daar iets mis mee is. Het hoort bij zijn ontwikkelingsfase. Hier hebben we het echter over die zeldzame, witte raaf die, juist omdat hij zichzelf níet zocht, de tocht van de bewustzijnsontwikkeling heeft kunnen voltooien.
Nogmaals, de schat op de bodem van de grote plaats beneden kan namelijk alleen gezien worden door iemand die ogen heeft ontwikkeld die één zijn geworden met het duister. Of, om die andere geliefde metafoor te gebruiken, die heeft mogen drinken van de zuivere levensbron in de kern van ons bestaan.
Een kind kan begrijpen dat dit geheim zorgvuldig bewaakt moet worden en daar heeft de natuur een feilloze oplossing voor gevonden. Bij de laatste beproeving moet de aspirant verlichte geest duiken onder het meest giftige moeras dat bestaat. Dwars door de verstikkende dampen van de eigen waan(zin).
Een onderwerp dat we zo meteen verder zullen uitdiepen, maar eerst hoop ik dat, uit alles wat we tot nu aan toe hebben besproken, duidelijk mag zijn geworden dat de Pluto/Persephone mythe een grotere impact heeft dan alle andere verhalen uit de Griekse mythologie bij elkaar.
Al die verhalen over Zeus, met zijn vele vrouwen, zijn spannend en vertellen over veel verschillende facetten van het leven. We ontmoeten er onszelf in relatie tot de ander. Bij het duo Pluto en Persephone gaat het om het mysterie van de dood. Het punt waarin álles samenkomt.
Als metafoor voor de dood symboliseert Pluto tevens de zwarte gaten in het heelal. Ook daar treft men dat kritische punt waaraan voorbij, ieder object verloren gaat, doordat de tijd steeds langzamer gaat. Hierdoor verdikt de materie zich tot een zwart gat dat dermate sterk is dat het, voor welk object dan ook, onmogelijk wordt om er ooit nog uit te ontsnappen.
Het zwarte gat in de astronomie is hierdoor ook een metafoor voor iemand die in een hele diepe depressie zit. Voor zo iemand lijkt er ook geen uitzicht meer en de tijd dat hij in deze fase zit opgesloten lijkt een eeuwigheid te duren. Zwarte gaten komen dus niet alleen voor op het niveau van de natuurkunde, maar ook op het psychologisch niveau. Daarom wordt bij het fenomeen van de Zwarte Maan gerefereerd naar de bodem van de onderwereld als het psychologische, zwarte gat.
En wie is dan toch die heks die de bron bewaakt? 
Wel, dat is niemand minder dan Eresighkal, Pluto’s oermoeder! En heks is echt de enig passende benaming. Met al haar streken en demonische harpenij is dit archetype de enige die machtig genoeg is om de heldere bron te beschermen.
Eerder spraken we over de ontmoeting van Inanna met haar duistere zuster. De godin die moest leren dat de intens verloederde en waanzinnige zuster een deel van haar zelf was. Inanna haalde het eindpunt ook nog niet op eigen kracht. Er was immers een goddelijke noodgreep nodig om haar verrijzenis te bewerkstelligen. In het leven van alledag heeft ook slechts bij hoge uitzondering iemand de aanblik van de eigen waanzin kunnen weerstaan. Hieruit blijkt wel dat de ontmoeting met de heks, die heel diep in onszelf verscholen zit, echt niet voor iedere sterveling is voorbestemd. En dat zal best een opluchting zijn!

                                                                                                        -------

Dat het de taak van de oerheks is om in vele mythen, als allerlaatste beproeving, de held de spiegel der illusies voor te houden, wordt in de mythologie schitterend weergegeven door het verhaal van Medusa.
Zij is een van de drie Gorgonen. Deze zusters zijn ook archetypes waarin de verlammende, giftige en vooral het verstenende effect van de oerheks zit.
Net als Eresighkal was Medusa ooit een schone, blonde vrouw. Maar ook zij moest ondervinden dat haar levensenergie werd verkracht.
Bij haar was het in de vorm van een afschuwelijk rouwproces om een geliefde waarmee zij zichzelf zo sterk identificeerde dat zij compleet verstarde tot een versteende persoonlijkheid. Zelfs haar blonde lokken verdwenen. Sindsdien droeg zij in haar haren een nest met slangen. Symbolen die direct naar de oerheks verwijzen. De versteende Medusa bood zo’n verschrikkelijke aanblik dat iedereen, die haar rechtstreeks in de ogen keek, zelf ook ter plekke versteende. Uiteindelijk kon zij worden verslagen doordat de held Perseus de kracht ontving om haar hoofd af te hakken.
Toch zien we in deze mythe dat de oerheks nooit echt te verslaan is. Als individu kon de sterfelijke Medusa wel worden uitgeschakeld, maar tezamen met haar twee andere zusters Sthenoo en Euryalè vormden zij een onsterfelijk driemanschap.
Overigens waren deze twee ook geen lieverdjes. De dames droegen vleugels, bezaten koperen klauwen en hadden enorme tanden waarmee ze onschuldig vlees uiteen konden rijten en uiteraard bestond hun hoofddracht ook uit het gebruikelijke addergebroed. Het fraais symboliserend dat in de liefelijke hoofdjes om ging.
Ten tijden van de Griekse mythologie was de mensheid nog niet zover geëvolueerd dat het mogelijk was de heks rechtstreeks in het gelaat te zien. Alleen de heldhaftige Perseus kwam een eind. Maar hij was ook niet minder dan een zoon van Zeus die hem had verwekt bij de liefelijke Danaë, een van de dochters van Argos. Zij was een van zijn vele avontuurtjes. Zeus verleidde Danaë door aan haar te verschijnen vermomd als een gouden regenwolk. Uiteraard tot grote woede van Hera, die op haar beurt Perseus de kop wilde laten afhakken. Hier stak Zeus, nog net op tijd, een stokje voor en zo groeide Perseus in het geheim op. Als hulp, bij zijn tocht door het leven, schonk Pallas Athenea hem een glanzend, zilveren schild. Het was gezegd dat dit schild de strijder Perseus ooit het leven zou redden. Toch zou zijn leven niet gered worden door het schild op de gebruikelijke manier te gebruiken. Op een gegeven moment werd hij namelijk dermate door Medusa in het nauw gedreven dat hij, letterlijk en figuurlijk, geen kant meer op kon. Op dát moment bevonden de twee zich in een afgesloten ruimte en kon Perseus de confrontatie met geen mogelijkheid meer ontwijken. Medusa was in alles sterker en machtiger en hij wist dat één blik op haar genoeg zou zijn om zelf ook voorgoed te verstenen. De heks had hem dus wat je noemt in de tang!
De situatie was dermate hopeloos dat Perseus eigenlijk al had geaccepteerd dat zijn strijd verloren was. Maar, op hetzelfde moment waarop hij alle hoop liet varen leerde hij een nooit vermoede kant van zijn toch al jarenlang beproefde wapenuitrusting kennen. Als bij toeval zag hij opeens in de spiegeling van zijn schild waar Medusa zich bevond. Zo kon hij, via de spiegel van zijn eigen schild, haar directe aanblik ontwijken en was hij, op het allerlaatste moment, in staat haar de kop af te hakken.
Een andere mythe die hier op aansluit is het bekende verhaal van Narcissus die, toen hij in zijn bron keek, verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld en ook ter plekke versteende.
Nee, het liep nimmer goed af met al die goden die dachten dat zij ongestraft in de zuivere bron konden kijken: laat staan drinken.
Zo was dat in een ver verleden, maar nu we tegenwoordig meer afweten van de bovenste lagen van ons onderbewustzijn hoeven we - althans op het vlak van de persoonlijke groei - de confrontatie met de heks niet langer meer uit de weg te gaan. Het is lang zo beladen niet meer om te erkennen hoe bloeddorstig wij kunnen zijn. Sterker, met een zetje in de goede richting, kunnen iemands ogen zover geopend worden dat hij tot het bevrijdende inzicht komt dat de neerwaartse spiraal waarin hij zich bevindt, maar al te vaak door eigen heksenstreken wordt veroorzaakt.

Collectief gezien is het echter sporadisch voorgekomen dat een individu tot de bodem van De grote plaats beneden moest gaan en met zijn bewustzijnssprong de wereld, tot op zijn grondvesten, zou laten trillen. In de regel betrof dit de stichters van de grote religies en iedereen weet hoe sterk hun invloed over de wereld heeft kunnen uitwaaieren.
Natuurlijk noemde Boeddha zijn laatste beproeving anders en Jezus van Nazareth heeft ook nooit over de oerheks gesproken, maar over demonische verleidingen. Dit is cultuur en tijd gebonden, maar beide hebben meegemaakt dat op het moment waarop ze de bron al bijna konden aanraken, ze tot hun schrik moesten ontdekken dat ze er opeens verder dan ooit van verwijderd leken.
Dit is een paradox die uitleg verdient.
Als iemand zover is gekomen dat hij op het punt van de allerlaatste beproeving is beland is er al gigantisch veel bereikt. Alle klatergoud, alle maskers zijn afgelegd. Alle demonen in de buitenwereld zijn verslagen. Alleen die ene, die zo diep in ons huist, heeft zich nog steeds verscholen kunnen houden.
Denk nog maar eens aan Perseus die met zwaard en schild al zijn vijanden had verslagen. Maar die daarna, in de afgesloten ruimte zonder ramen en deuren, nog met zijn grootste vijand moest afrekenen. Dit was letterlijk oog om oog en de arme Perseus had op dat moment niets meer aan zijn oude strategieën.
Hij, de strijder was het gevecht voorbij. Datgene waar hij groot en sterk mee was geworden – de kracht waar hij altijd op had kunnen bouwen - zou hem niet langer kunnen helpen. In feite was hij ingesloten in een zwart gat en uitsluitend de kwantumsprong, welke het verlossend inzicht zou brengen, kon soelaas bieden. Alleen kon hij hier niet op hopen, noch voor bidden. Daar hij, in die afgesloten ruimte, eigenlijk al voorbij tijd en ruimte was. De oplossing kwam dan ook in een flits. Als de goddelijke vonk die niet gezocht kan worden en die daarom - om eens een oud christelijk begrip te gebruiken - als genade wordt ervaren.
Onverwacht veranderde het schild, dat Perseus steeds had gebruikt, om de buitenwereld af te weren, in een heldere spiegel welke hem niet alleen het juiste inzicht, maar ook het juiste uitzicht bood.
Er was namelijk nog één cruciaal kleinigheidje dat hem van de overwinning op het kwaad kon afhouden. En nu wordt duidelijk waarom Medusa nooit eerder verslagen had kunnen worden. Haar aanblik was van een legendarische lelijkheid. Daar zat het probleem niet: maar O, die ogen!
Medusa had een magische blik met een wonderschone, bijna devote uitstraling. Dát was het geheime wapen waarmee ze zelfs de sterkste strijder had weten te verlammen.

Dit is een schitterende metafoor die ons precies brengt waar we zijn moeten. Het allerlaatste wapen dat de oerheks op dit niveau nog zal kunnen uitspelen is tevens het eindexamen voor de aspirant verlichte geest. Dit is het punt waarop een onvolwassen persoonlijkheid, zoals Narcissus, verliefd wordt op zijn eigen spiegelbeeld. Als iemand, in dit stadium, voorover buigt ziet hij namelijk iets engelachtigs in de bron - het allesomvattende projectiescherm - worden weerspiegeld. Alle negativiteit is immers getransformeerd en veranderd in zijn tegendeel. Wat een valkuil!
Uitgerekend op het moment waarop álles in iemands leven in elkaar stort – en neem maar aan dat dit in deze fase gebeurt – als iedere hoop verloren is, omdat alle energie tot een absoluut nulpunt moet imploderen; hoe verleidelijk is het dan wel niet om waarde te hechten aan de illusie dat men het grote licht is waar de hele wereld met smart op wacht. Dit is de allerlaatste strohalm waaraan het laatste restant ego zich dan nog aan kan vastklampen. Indien dit onverhoopt toch gebeurt blijkt dat zo iemand, op het allerlaatste moment, niet in staat was tot het grote loslaten.
Tragisch genoeg moet gezegd worden, dat de consequenties van dit falen verschrikkelijk voor de mensheid zullen blijken te zijn. Daar zo iemand zichzelf vanaf dat moment, uit puur zelfbehoud, tot inflatoire proporties zal beginnen op te blazen en veel macht zal kunnen vergaren.
Alleen zal de natuur zo'n armzalige nooit en te nimmer toestaan om uit de zuivere bron te drinken. Integendeel een giftig brouwsel zal zijn deel zijn en daarom zal zo iemand (Hitler) altijd een satanisch, vals licht verspreiden!
Toch zal uitgerekend zo’n pseudo-verlichte in staat zijn om grote aanhang te vergaren. Zijn boodschap zal namelijk louterend klinken en de schijn van goddelijke inspiratie wekken, maar onderhuids zal ze boordevol agressiviteit zitten en daarom nóóit helend kunnen zijn. Al denkt zo iemand zelf van wel, zo’n valse boodschapper is niet aan, de beperkende wetten van, het ego voorbij gegaan. Het alles overstijgende inzicht dat er geen dood bestaat heeft hij/zij niet aan de eigen ervaring kunnen toetsen. Zodoende is zijn doodsangst overeind gebleven en blijft zo iemand bevangen door de beperkende dualiteit van het leven.
Zo'n armzalige van geest zal dus álles - ook zijn boodschap - blijven benaderen vanuit een zwart/wit visie, waarvan de strijd tussen goed en kwaad de meest navrante is.
Het meest rampzalige is echter dat zo'n personage zich nog meer dan voorheen zal verlaten op het illusoire projectiescherm. En dat zal hem voorspiegelen om als straf, voor het eigen falen, onschuldige zondebokken in de buitenwereld aan te wijzen.
Dit in tegenstelling tot de verlichte geest die wel degelijk het projectiescherm heeft schoongeveegd en daarom wél uit de zuivere bron heeft mogen drinken. Deze heeft immers aan de lijve ondervonden dat goed en kwaad in essentie één zijn. Dit inzicht heeft hij verworven op het moment waarop engel en heks samen vielen. Hét moment waarop ze elkaars energie transformeerden en het heilige huwelijk der tegenstellingen werd voltrokken. Waarmee gezegd wil zijn, dat de bron pas echt gezuiverd wordt als er niets – maar dan ook helemaal niets – meer is dat nog in de spiegel kan worden gereflecteerd.
Op dat moment vindt ook de bevrijding van het verleden plaats en komt de wedergeboorte tot stand waarin iemand tot volle wasdom komt en een schenkende mens wordt met een nieuwe visie op het leven!
Voorbij het agressieve 'hebben' verandert zo iemand immers in een mens die de wereld zal bevruchten met een immense weldaad aan diep doorvoelde vreugde en wijsheid.
Tot op de dag van vandaag is deze staat van 'zijn' echter nog steeds een zeer exclusieve aangelegenheid, maar in het dramatische licht van de huidige tijdsgeest moet dit zo snel mogelijk veranderen. En met deze vaststelling zijn we aangekomen bij de gemalin van Pluto.

                                                                                               ----

==========

Deel 3

                                                                Terug naar de index van de zucht van Verlichting